Wonen is een werkwoord (want In Geouwehoer Kun Je Niet Wonen)

Naast mijn werk als gedeputeerde (met een aanstelling van 80%) mag ik me als voorzitter van het programma Stedelijke Transformatie[1] bezig houden met een onderwerp dat me raakt: wonen. Ik schrijf er o.a. in ROm een maandelijkse column over de urgentie, knelpunten en oplossingen. En bij bestuurlijke vraagstukken mag ik als lid van het expertteam woningbouw bijvoorbeeld helpen in een zgn. versnellingskamer woningbouwprojecten vooruit te helpen. En dan valt me als ik heel eerlijk ben één ding op: er zijn ontzettend veel betrokken bestuurders, medewerkers en bouwers die ontzettend veel praten over wat er moet gebeuren (en vaak over wat de ander moet doen…..).

Het probleem is echt enorm. In dat opzicht snap ik heel goed het woonprotest op 12 september a.s. op de Dam in Amsterdam, gevolgd door de woonopstand op 23 oktober in Rotterdam. De punten die aangehaald worden zijn terecht. We kunnen niet stil blijven zitten. Mijn probleem is dat vrijwel iedere zin begint met: de Rijksoverheid moet….. En zonder daar wat aan af te doen, alleen met die Rijksoverheid kom je er niet. Sterker nog, de overheid bouwt geen woningen. En bovendien, gelukkig heeft die Rijksoverheid de afgelopen jaren de weg naar de woningmarkt, met bijvoorbeeld de woningbouwimpuls en het volkshuisvestingsfonds, ook in financieel opzicht teruggevonden. En inderdaad een goed begin, maar ook die lijn moet zich nog doorzetten. En ja, daarbij helpt maatschappelijke druk en het zou nog meer helpen als de kabinetsformatie een beetje op zou schieten. Maar dat gaat dus nog even duren. En die tijd hebben we niet.

Het CBS wist te melden dat er sinds 2005 1 miljoen woningen bij zijn gekomen. Gemiddeld zo pak hem beet 67.000 woningen per jaar dus. Het kabinet stelt dat Nederland tot 2030 zo’n 900.000 woningen moet bouwen om het woningtekort op te lossen. Dat zijn er zo’n slordige 112.500 per jaar. In een land waar de ruimte steeds schaarser wordt. Dan heb je 2 dingen nodig, inderdaad een daadkrachtige regering maar ook dappere en inventieve bestuurders, ambtenaren, ontwikkelaars, beleggers, corporaties en adviseurs.

Wat mij uit de versnellingskamers opviel is dat de oplossing soms dicht bij huis ligt. Ga op zoek naar die locaties die om de hoek liggen, maar waar nog niet gebouwd wordt. De redenen daarvoor kunnen heel divers zijn en zeker in de crisisjaren zijn er nogal wat plannen vast komen te zitten. Er was geen vraag….en er was geen geld. Maar die locaties zijn er natuurlijk nog steeds. Daar kun je misschien morgen al bouwen.

Laat ik – met alle risico van dien – een voorbeeld van vlak om de hoek nemen, een Lelystads voorbeeld, een hoekje van de stad dat ik nog ken als Meerdijkhaven. In 2004 werd een bestemmingsplan en een MilieuEffectRapportage voorbereid (en in augustus 2005 onherroepelijk), als plan voor de lange termijn. Ik citeer: “Omdat Meerdijkhaven tot in de verre toekomst een bebouwingsrand van Lelystad zal gaan vormen die al van grote afstand waarneembaar is, is het bewaken van de stedenbouwkundige kwaliteit misschien nog wel van meer belang dan elders in de gemeente”. En dat kwam weer voor uit “Plan van aanpak” van Projectbureau Vliegwiel (daarover een andere keer meer) uit september 1998. Er is dus een plan, voor een uniek stukje onbebouwd gebied, met potentie. Met planologische ruimte voor 550-650 woningen.

Ter gelegenheid van het afscheid van de waarnemend burgemeester, op 23 juni 2021, presenteerden Friso de Zeeuw en Sjoerd Soeters, voor ongeveer datzelfde gebied een moderne versie van dat plan onder de naam Waterstad. Een versie zonder watersportcentrum, maar met een uitdagende en snel realiseerbare invulling voor woningbouw op die locatie. Ze publiceerden het plan ook op de site gebiedsontwikkeling nu En nu komt mijn punt. Het vorige plan is een jaar of 20 blijven liggen. Daar waren goede redenen voor, het was nog niet het moment. Want om een dergelijk plan te kunnen realiseren is druk nodig. Druk op de woningmarkt. En die is er nu. Ook in Lelystad zie je de huizenprijzen zich op een idiote manier ontwikkelen, politiek gesproken leeft de wens om te groeien, er zijn afspraken met het Rijk in de maak……en er is een locatie. En natuurlijk moet er nog van alles, het bestemmingplan vraagt nog om uitwerking, er zal overleg plaats moeten vinden met het waterschap, Rijkswaterstaat, Rijksvastgoedbedrijf etc. etc. En niet in het minst, het vraagt een zorgvuldig proces waar ook de omwonenden bij betrokken moeten worden. Maar toch…….het zou moeten kunnen.

Zo zijn er veel meer voorbeelden. Ongetwijfeld. Dus naast een woonprotest en een woonopstand hebben we een woonwekker nodig, sta op….aan het werk !

[1] Het platform Stedelijke Transformatie is een samenwerking tussen Rijk, provincies, gemeenten, ontwikkelaars, bouwers en investeerders, zie ook https://www.stedelijketransformatie.nl/