Als het universum kracht tekort komt….

Energie is de kracht die alles in ons universum in beweging houdt. De oude Grieken noemden het ook wel 'werkzame kracht'. Nou en met die werkzame kracht is momenteel van alles mis, of eigenlijk met de mogelijk om die te verplaatsen. Ik heb het over ons energienet, over netcongestie, krapte op het energienet. Ik mocht bij omroep Flevoland uitleggen hoe dat zit voor Flevoland.

Om te beginnen is er een onderscheid tussen het leveren van stroom en het terugleveren. In de on-line kenniscafe’s die we in het kader van de Flevolandse Energieagenda organiseerden kun je er ook meer over vinden. Kijk bijvoorbeeld eens naar Kenniscafé met Liander, Innax en TenneT.

Maar hoe zit het dan: Netbeheerder TenneT heeft gemeld dat in een groot deel van Nederland – waaronder Flevoland - sprake is van zogeheten netcongestie. Dit betekent dat het stroomnet zo vol zit dat er weinig tot geen ruimte is voor nieuwe aansluitingen. Het gaat vooral om grotere aansluitingen voor bedrijven en instellingen zoals scholen en ziekenhuizen. Particulieren kunnen nog wel aangesloten worden. Dat levert grote problemen op. Energie is noodzakelijk voor de groei van Flevoland. Onze ondernemers hebben het nodig voor hun productie. Onze inwoners hebben het nodig voor hun huizen, hun vervoer en voor alle voorzieningen die het leven aangenamer maken. Dat het stroomnet nu vol raakt, is niet iets wat in een paar maanden is opgelost. Dit vraagt om flinke ingrepen.

Daarbij moeten we een onderscheid maken tussen het hoogspanningsnet (Tennet), de snelweg waarlangs de elektriciteit over Nederland wordt verdeeld en de regionale netten, de op- en afritten. De regionale netten zorgen ervoor dat de elektriciteit uiteindelijk in onze huiskamer terecht komt. En zowel op de snelweg als op de op- en afritten kan file ontstaan.

Het stroomnet van TenneT zit aan haar grenzen wat betreft de ruimte voor nieuwe aansluitingen. Op dit moment is er op het net nog wel ruimte om duurzame stroom terug te leveren. Zo zijn de aansluitingen voor de (nog te ontwikkelen) windparken in Flevoland al gereserveerd op het stroomnet en kunnen deze parken gewoon doorgaan. Maar ook hier zitten we aan de grens.

Iedereen vraagt zich af hoe dit nou zo heeft kunnen gebeuren.

Nou ja, als je naar de cijfertjes kijkt zie je het meteen. Alleen al in 2022 is er meer dan 5 keer zoveel transportcapaciteit aangevraagd door klanten als in 2021. Als de effecten niet zo waardeloos zouden zijn, zou je het eigenlijk ook goed nieuws kunnen noemen. We schakelen met zijn allen veel sneller over op niet-fossiele energie…..maar dat vraagt in veel gevallen (duurzaam opgewekte) elektriciteit. En er is ook nog wat anders. Handdoekje leggen noemde de Volkskrant dat afgelopen zomer. Capaciteit die je nog niet nodig hebt wel alvast reserveren. Want het is nu wettelijk zo geregeld, dat degene die zich het eerste meldt, ook het eerste wordt aangesloten. Door de Energiewet aan te passen, zou aan de provincies de mogelijkheid worden gegeven om strategische keuzes te maken. Bijvoorbeeld om een ziekenhuis voorrang te geven op een casino.

Dat is één van de oplossingen. De juridische. Maar daarmee zijn we er nog niet. Er zijn morgen oplossingen nodig, terwijl we tegelijkertijd door moeten werken aan oplossingen voor overmorgen en ver daarna. Er zijn eigenlijk 3 dingen die we moeten doen:

1. Het bestaande net versterken. Ligt voor de hand, maar is heel duur. Tennet en Liander gaan komende jaren volop investeren. Maar eigenlijk moeten we ondertussen wel nadenken over de oplossingen van de toekomst. Op de site de wereld van B van het Nationaal programma RES zie je waar we naar toe moeten. En ook tijdens de Transform Hackaton ,die van 31 oktober tot 2 november in Fort Voordorp gehouden werd, ontstonden inspirerende ideeën. Ik mocht er (deels) bij zijn en kreeg echt energie van de gedachtenrijkdom en energie die de 200 deelnemers op elkaar loslieten. De kern: van een net zoals we dat nu hebben, het systeem ombouwen naar decentrale netten waar opwek, verbruik en opslag zo dicht mogelijk bij elkaar gebracht worden. De Renewable Energy Hub Flevoland zet al mooie stappen in die richting.

2. Op middellange termijn gaan de netbeheerders dus Investeren in het netwerk, maar zullen we met elkaar ook afspraken moeten maken over een vorm van integraal programmeren. Anders gezegd kijken aan de ene kant wat er de komende jaren aan vraag is en wat er aan capaciteit beschikbaar komt en dat op elkaar afstemmen. De eerder genoemde strategische keuzes maken daar deel van uit. Ook de provincie Flevoland zet daarvoor – net als alle andere provincies – stappen. Rond 1 april 2023 moet het eerste beeld hiervan beschikbaar zijn.

3. oor de acute netcongestie komt dat dus allemaal te laat. Want het duurt nog even voordat dit allemaal geregeld is. Maar het goede nieuws is, we kunnen zelf ook al best wat doen. Op het klimaatweb stond een hele mooie uitleg wat er nog wel kan. Ik denk zelf dat samenwerking hier heel kansrijk kan zijn. Bijvoorbeeld door als ondernemers op een bedrijventerrein te kijken welk deel van de voor jou gereserveerde capaciteit je nog niet nodig hebt en je tijdelijk uit kunt lenen aan je buurman. Of als jij jouw capaciteit alleen overdag nodig hebt, kunnen in de nacht misschien wel elektrische bussen op jouw aansluiting opladen. En als we daar dan een slimme combinatie met batterijen mee maken, kunnen we die congestie misschien een beetje omzeilen. Daar gaan we met zijn allen hard voor aan het werk.

Dus als het universum kracht te kort komt…dan voegen we die gezamenlijk toe. Door samen te werken.

PS: al die vet rode tekstjes zijn doorkliklinkjes, voor meer informatie.